ก่อนอื่นเราต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่า คดีอาญานั้นมีเยอะมากจนนับไม่ถ้วน

เริ่มตั้งแต่เรื่องสิทธิเสรีภาพไปจนถึงความเป็นความตายของชีวิต ในทางกฎหมายอาญาจึงแบ่งความผิดออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

1. ความผิดอาญาต่อแผ่นดิน

เป็นความผิดที่ส่งผลกระทบต่อผู้อื่นโดยตรงและต่อสังคมโดยรวม เช่น คดีวางเพลิงไหม้ คดีกบฏ

ความผิดอาญาแผ่นดิน เป็นคดีที่ไม่สามารถยอมความได้ แม้ผู้ถูกกระทำจะไม่ติดใจเอาเรื่องเอาราวต่อ แต่รัฐมีอำนาจในการเข้าไปลากตัวผู้กระทำความผิดมาดำเนินคดีแทนได้

2. ความผิดอาญาต่อส่วนตัว

เป็นความผิดที่ส่งผลต่อผู้ถูกกระทำโดยตรง ไม่กระทบถึงสังคม เช่น คดีปล้นทรัพย์สิน คดีฉ้อโกง ฯลฯ

ความผิดอาญาต่อส่วนตัว เป็นคดีความผิดที่สามารถยอมความได้ นั้นหมายความว่า หากผู้ถูกกระทำไม่ติดใจเอาเรื่องเอาความต่อ รัฐก็ไม่มีอำนาจเข้ามาดำเนินคดีกับผู้กระทำผิดได้ครับ

คดีอาญาสามารถยอมความได้ แต่ต้องเป็นคดีที่เป็นความผิดต่อส่วนตัวเท่านั้น

หากเป็นคดีความผิดอาญาต่อแผ่นดินจะไม่สามารถยอมความได้ เพราะเกิดความเสียเป็นวงกว้าง ยากเกินกว่าจะเยียวยาจิตใจได้ เช่น คดีฆ่าคนตาย เป็นต้น

• คดีเกี่ยวกับทรัพย์สิน
• คดีเกี่ยวกับชื่อเสียง
• หมิ่นประมาท

• 20 ปี สำหรับความผิดที่มีโทษถึงขั้นประหารชีวิต จำคุกตลอดชีวิต หรือจำคุก 20 ปี
• 15 ปี สำหรับความผิดที่มีโทษจำคุกกว่า 7 ปี แต่ไม่ถึง 20 ปี
• 10 ปี สำหรับความผิดที่มีโทษจำคุกกว่า 1 ปี ถึง 7 ปี
• 5 ปี สำหรับความผิดที่มีโทษจำคุกกว่า 1 เดือน ถึง 1 ปี
• 1 ปี สำหรับความผิดที่มีโทษจำคุกตั้งแต่ 1 เดือนลงมา หรือระวางโทษอย่างอื่น

เป็นโทษที่กฎหมายที่กำหนดไว้แล้ว สำหรับคนที่กระทำความผิด โดยโทษคดีอาญาดังกล่าว มีทั้งหมด 5 สถาน เรียงจากหนักไปเบา ได้แก่

1.) ประหารชีวิต
2.) จำคุก
3.) กักขัง
4.) ปรับ
5.) ริบทรัพย์สิน

บางคนสงสัย ทำไมการริบทรัพย์สินถึงเป็นโทษที่เบาที่สุด แทนที่จะเป็นการเสียค่าปรับ

มันมีเหตุผลของมันอยู่ครับ คือถ้าเกิดเราไปทำความผิดมาแล้วต้องรับโทษโดยการเสียค่าปรับ แต่ตีเนียนไม่จ่ายค่าปรับนั้น เรามีสิทธิ์ลุ้นชิงโชคที่จะถูกกักขังได้ เป็นการเพิ่มระดับโทษตามขั้นบันไดที่กฎหมายวางไว้ครับ

เหตุลดโทษ

ลดโทษในที่นี้คือลดโทษตามชื่อเลยนะครับ ไม่ได้หมายความรวมถึงยกโทษไม่ต้องรับผิด ใครทำผิดอะไรไว้ในทางอาญาต้องได้รับโทษทุกคน ไม่มีข้อยกเว้น

แต่จะมีบางเคสที่ศาลเห็นว่าเหตุการณ์ไม่ได้รุนแรงมากมาย สามารถลดโทษให้ได้ คือ กรณีทำร้ายร่างกายโดยบันดาลโทสะ เพราะถูกคนอื่นข่มเหงรังแกอย่างร้ายแรง เช่น โดนคนอื่นหาเรื่องชวนตีก่อน ใช้คำพูดวาจาเสียดสี ด่าทอ แล้วเราสวนหมัดกลับทันที

แบบนี้ศาลจะลดโทษให้น้อยกว่าที่กฎหมายกำหนดไว้ เพราะเห็นว่าเราทำไปด้วยความโมโหและถูกข่มเหงก่อน