กฎหมาย คืออะไร มีอะไรบ้าง มีกี่ประเภท

กฎหมายคือ กฎเกณฑ์ กติกา หรือ มาตรฐานที่ใช้เป็นแนวทางพื้นฐานในการอยู่ร่วมกันในสังคม เพื่อให้สมาชิกประพฤติปฏิบัติตาม โดยไม่ถูกเอารัดเอาเปรียบจากบุคคลอื่น ด้วยเหตุที่กฎหมายมีสภาพบังคับ ทำให้สมาชิกในสังคมทุกคนจะต้องรู้กฎหมาย ใครจะอ้างว่าไม่รู้กฎหมายไม่ได้ และจะต้องปฏิบัติตามกฎหมายอย่างเคร่งครัด

สารบัญเนื้อหา

กฎหมายคือ

กฎหมายมีอะไรบ้าง

กฎหมายมีกี่ประเภท

ลำดับศักดิ์กฎหมาย

กฎหมายคือ

ความหมายของคำว่า “กฎหมาย” ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 นั้น หมายถึง กฎที่สถาบันหรือผู้มีอำนาจสูงสุดในรัฐตราขึ้น หรือที่เกิดขึ้นจากจารีตประเพณีอันเป็นที่ยอมรับนับถือ เพื่อใช้ในการบริหารประเทศ เพื่อใช้บังคับบุคคลให้ปฏิบัติตาม หรือเพื่อกำหนดระเบียบแห่งความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลหรือระหว่างบุคคลกับรัฐ

กฎหมายมีอะไรบ้าง

สามารถจำแนกลักษณะของกฎหมายได้ 4 ประการ คือ

1. กฎหมายต้องมีลักษณะเป็นกฎเกณฑ์

หมายความว่า กฎหมายต้องเป็นข้อบังคับที่เป็นมาตรฐานที่ใช้วัดและใช้กำหนดความประพฤติของสมาชิกของสังคมได้ว่าถูกหรือผิด ทำได้หรือทำไม่ได้

2. กฎหมายต้องกำหนดความประพฤติของบุคคล

ความประพฤติในที่นี้ ได้แก่ การเคลื่อนไหวหรือไม่เคลื่อนไหวร่างกายภายใต้การควบคุมของจิตใจ ซึ่งความประพฤติของมนุษย์ที่จะอยู่ภายใต้การควบคุมของกฎหมายนั้น ต้องประกอบด้วยเงื่อนไข 2 ประการ คือ ต้องมีการเคลื่อนไหวหรือไม่เคลื่อนไหวร่างกาย และต้องกระทำภายใต้การควบคุมของจิตใจ

3. กฎหมายต้องมีสภาพบังคับ

ในกรณีที่มีการฝ่าฝืนกฎเกณฑ์ กฎหมายจะมีสภาพบังคับเพื่อให้มนุษย์จำต้องปฏิบัติตามกฎเกณฑ์นั้น โดยสภาพบังคับของกฎหมายมีทั้งสภาพบังคับที่เป็นผลร้ายและสภาพบังคับที่เป็นผลดี

4. กฎหมายต้องมีกระบวนการที่แน่นอน

เนื่องจากปัจจุบันการบังคับใช้กฎหมายต้องกระทำโดยรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐผ่านองค์กรต่าง ๆ เช่น ตำรวจ อัยการ ศาล ราชทัณฑ์ เป็นต้น การบังคับใช้กฎหมายจึงต้องมีกระบวนการที่แน่นอน

กฎหมายมีกี่ประเภท

แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะใหญ่ คือ

1. แบ่งตามระบบกฎหมาย

ระบบกฎหมายที่ใช้กันในปัจจุบันมีอยู่ 2 ระบบ

1.1 กฎหมายลายลักษณ์อักษร ( Statutory Law ) คือ กฎหมายที่วางหลักเกณฑ์ข้อกฎหมายไว้ชัดเจนแน่นอน โดยบันทึกเป็นประโยคข้อความเกี่ยวกับหลักกฎหมายในแต่ละเรื่อง โดยกฎหมายลายลักษณ์อักษรมีหลายรูปแบบ เช่น ประมวลกฎหมาย, พระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.)

1.2 กฎหมายไม่เป็นลายลักษณ์อักษร หรือ กฎหมายจารีตประเพณี ( Customary Law ) คือ กฎหมายที่ใช้คำอธิบายด้วยเหตุและผลในคำตัดสินของศาล ที่ตัดสินคดีที่เกิดขึ้นครั้งแรกมาเป็นหลักกฎหมาย โดยนำจารีตประเพณีมาเป็นเหตุผลในการพิจารณาเป็นส่วนใหญ่

2. แบ่งตามลักษณะการใช้กฎหมาย

แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท

2.1 กฎหมายสารบัญญัติ ( Substantive Law ) คือ กฎมายที่กำหนดสิทธิและหน้าที่ของบุคคลทั้งทางอาญาและทางแพ่ง รวมถึงการกระทำที่กฎหมายกำหนดว่าเป็นความผิด กฎหมายสารบัญญัติ ได้แก่ ประมวลกฎหมายอาญา, ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

2.2 กฎหมายวิธีสบัญญัติ ( Procedural Law ) คือ กฎหมายที่ว่าด้วยวิธีปฎิบัติ โดยนำกฎหมายสารบัญญัติมาใช้จะต้องเป็นกฎหมายที่กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการมาใช้ด้วย ได้แก่ กฎหมายวิธีพิจารณาความต่างๆ เช่น ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา, ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง

3.แบ่งตามเนื้อหาของกฎหมาย

สามารถแบ่งกฎหมายออกเป็น 2 ประเภท

3.1 กฎหมายมหาชน ( Public Law ) คือ กฎหมายที่กำหนดถึงฐานะและอำนาจหน้าที่ของรัฐและพลเมืองของรัฐ หรือความเกี่ยวข้องระหว่างรัฐกับรัฐ หรือรัฐกับพลเมือง ได้แก่ กฎหมายอาญา, กฎหมายปกครอง, กฎหมายระหว่างประเทศ

3.2 กฎหมายเอกชน ( Private Law ) คือ กฎหมายที่กำหนดฐานะของบุคคลหรือนิติบุคคล และวางระเบียบในเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลหรือนิติบุคคลด้วยกัน ได้แก่ กฎหมายแพ่งและพาณิชย์

ลำดับศักดิ์ของกฎหมาย

ผู้มีอำนาจในการตรากฎหมายที่มีศักดิ์ด้อยกว่าต้องเคารพกฎหมายที่มีศักดิ์สูงกว่า โดยลำดับศักดิ์ของกฎหมายแบ่งได้ 7 อย่าง ดังนี้

1. รัฐธรรมนูญ
2. พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ
3. พระราชบัญญัติ
4. พระราชกำหนด
5. พระราชกฤษฎีกา
6. กฎกระทรวง
7. ข้อบัญญัติท้องถิ่น

เนื้อหา / เรียบเรียง กวี